Gisteren stond half Nederland in brand vanwege een boeklancering. Een boek van Lideweij Bosman over het verlaten van haar terminaal zieke partner en haar reis om zichzelf terug te vinden. De vele in algemeen sprekende zwart/wit reacties die ik heb gelezen, hebben mij enorm geraakt en de tranen rolden gisteravond over mijn wangen omdat het mij terugbracht naar de harde -onterechte- reacties die ik heb gekregen na het overlijden van Sjoerd, over het gevolgen die zijn dood (direc of indirect) teweeg heeft gebracht en wat veel te lang heeft doorgedruppeld (samen met iets anders waarmee ik onlangs geconfronteerd werd en wat herinneringen opriep).
Hoewel ik de komst van soortgelijk boek toejuich (velen denken er wel heel gemakkelijk over en vergissen zich wat een ziekte met een partner/kinderen doet): dit boek lijkt mij enorm slecht getimed (10 maanden na het gebeuren is véél te vroeg), het is totáál niet handig dat ze de familie niet heeft geïnformeerd en om zelf geld aan (de gevolgen van) het leed van haar ex te verdienen, lijkt mij niet netjes (zachtjes uitgedrukt). Maar goed, als ik het goed begrepen heb, gaat het overgrote deel over haar leven na haar besluit. Voor mij is haar besluit om weg te gaan niet de reden om het niet te kopen, maar het hoofdonderwerp van haar boek. Ik heb geen behoefte aan gezweef á la “Eat, Pray, Love” in een Nederlands-Hawaiiaans jasje.
Waar ik het wel enorm moeilijk mee heb, is het neersabelen van haar besluit óm op te stappen. Dat wordt dan in zulke termen geformuleerd, dat iedereen die dat ook doet of er zelfs over na durft te denken, de duivel in eigen persoon is. Ik heb het wel tot het eind toe volgehouden, maar kan ik me levensgoed voorstellen dat er mensen zijn die zichzelf compleet wegcijferen en deze intense rit in de achtbaan niet meer aankunnen. Net zo goed als ik me voor kan stellen dat niet iedereen letterlijk bij het overlijden aanwezig kan zijn (of zelfs iemand in een kist kan zien liggen) en dat maakt hen in mijn ogen niet egoïstisch, maar menselijk.
Het volgende gaat over algemeenheden en niet over de situatie van Lideweij en Sander. Daarvoor weet ik te weinig en ik kan noch bevestigen noch ontkennen hoe dat bij hen gegaan is. Het gaat mij over de algemene veroordelingen van het iemand die ziek is in de steek te laten en wat de consequenties zijn.
Op de een of andere manier vindt men dat voor een ziek iemand alles moet wijken. Je hele zelf totaal ondergeschikt aan degene die ziek is. Het is iets wat ik regelmatig tegen mensen zeg (en helaas zelf minder in de praktijk breng): als je in een vliegtuig zit, er is te weinig zuurstof en de zuurstofmaskers vallen naar beneden, dan moet je eerst jezelf van zuurstof voorzien en dan de hulpbehoevenden. Doe je dat niet, dan zit je zelf ook op een gegeven moment zonder en kan je het zuurstofmasker voor iemand die dat zelf niet kan, ook niet vasthouden. Zo is werkt het ook met iemand die ziek is. Natuurlijk is het vaak (soms?) mogelijk om op wilskracht en liefde door te gaan, maar als die liefde tekort schiet of je loopt op je tandvlees, dan lukt dat misschien niet, al wilde je nog zo graag.
Waarom moeten anderen bepalen wat voor jou voldoende is, wanneer je wel mag zeggen dat het teveel is en wie mag dat bepalen? Waarom moeten mensen zich schuldig voelen wanneer ze voor zichzelf kiezen na eerst zichzelf langdurig weggecijferd te hebben? En de belangrijkste vraag: waarom is er altijd maar één persoon die zichzelf ‘verliest’? Diezelfde omgeving (of nog verder afstaand) claimt dat “tot de dood ons scheidt” of “in goede en in slechte tijden” betekent dat je je eigenbelang moet vergeten in zo’n situatie en ziek worden mag alleen als dit ook een ‘echte’ ziekte is: overspannen zijn, het niet meer aankunnen zijn aanstelleritus. Echter, diezelfde omgeving, die mensen die veroordelen, gaan altijd weer naar huis toe waar geen intensieve zorg moet worden geleverd en waar ze hun benen op tafel kunnen leggen en heerlijk kunnen ontspannen en waar tijd en ruimte is om even de zinnen te verzetten en op te laden óf hebben het zelfs nog nooit meegemaakt.
Probeer je voor te stellen dat je zelf 24/7 bij iemand bent die ernstig ziek, dat alles op jouw schouders komt en dat je ’s nachts niet naar een huis kan waar geen beladen sfeer hangt, dat je al je hobby’s en vrije tijd moet opgeven, want daar is geen tijd meer voor. En dat degene die ziek is eigenlijk alleen maar door jou en niemand anders geholpen wil worden. Dat je eigenlijk geen echtgenoot/echtgenote/partner meer bent, maar een onbetaalde verpleger/verpleegster? Kun je je voorstellen hoe zwaar dat is, zeker als dit 365 dagen per jaar en dan vele jaren lang voorduurt?
Als jij ziet dat de balans in een zorggezin/huishouden langzaam kwijtraakt, er grote spanningen optreden en je blijft alleen maar toekijken hoe een trein mogelijk ontspoort, dan mag je jezelf van mij ook in het rijtje egoïsten scharen, want blijkbaar wil je niet meer van je tijd investeren om pijn en verdriet te voorkomen. Wil je dat iemand niet genoodzaakt is om de beslissing te nemen zich buiten deze situatie te plaatsen en voor zichzelf te kiezen, dan moet je inspringen en ervoor zorgen dat iemand dat besluit niet hoeft te nemen.*
Liefs,
* Ik wil graag nog de volgende opmerking voor bepaalde mensen in mijn TL maken. Er zijn nl. een aantal mensen die zelf ziek zijn of iemand die ziek is verzorgen. en ik wil nl. niet dat zij zich schuldig gaan voelen!
Ik heb dit stuk niet geschreven met jullie in mijn gedachten. Sterker nog, jullie zijn het voorbeeld hoe het wel zou kunnen en, als dit bij iedereen zoals bij jullie was geregeld, had ik waarschijlijk geen letter op “papier” gekregen. Ik neem mijn petje af en maak een diepe buiging voor jullie hoe jullie als team (met familie en vrienden) de balans weten te vinden in een lastige situatie. Dat julllie van je partner de ruimte krijgen of jullie je partner de ruimte geven om niet enkel mantelzorger/verpleger/verpleegster te zijn, maar in de eerste plaats jullie liefhebbende partner zijn.
Prachtig stuk. Ik heb het niet gezien. Hoorde en las er uitsluitend negatieve dingen over. DeMan alhier (die het wel gezien heeft) vond dat het allemaal wel een heel stuk genuanceerder lag. “Ze is niet weggegaan omdat hij stervende was. Ze is weggegaan omdat hij alcohollist was en ze gewoon genoeg voor haar kiezen had gehad.”
Kijk, dat is ineens een heel ander verhaal. Ook ik ben er weleens niet helemaal geweest voor iemand die stierf. Ik was er wel bij maar ik was er niet bij, als je begrijpt wat ik bedoel. Want het was ondertussen wel genoeg geweest. Ik kon en wilde mijzelf niet meer wegcijferen. En weet je? Dat mag.
Dat had ik inderdaad ook gehoord, alleen wilde ik dat niet bij deze discussie betrekken omdat het haar standpunt was. Ondertussen heeft zijn broer wel iets daarover laten vallen (was boos dat hij alleen als alcoholist was bestempeld, want er mijns inziens op duidt dat het niet verzonnen was).
En inderdaad, je mag op een gegeven moment zeggen dat je jezelf niet meer wilt wegcijferen. Niemand anders mag voor jou beslissen dat het nog wel ‘eventjes’ kan/wil volhouden.
PS dank je wel voor het compliment
Wat een prachtig geschreven stuk. Komt kaboem binnen. Je bent een tovenaar met woorden, die woorden dansen over het papier, je verhaal is magisch en realistisch. Chapeau!!!!
Mooi stuk. Ik heb zelf een dergelijke zware keuze moeten maken. Mensen hebben geen idee hoe zwaar het is om 24/7 de zorg te hebben voor een ernstig zieke partner. Hoe zwaar en vooral eenzaam het kan zijn. Een oordeel vellen over de keuze van iemand vereist kennis en ervaring op hetzelfde niveau. Vooral als iemand een keuze moet maken om zichzelf te beschermen. Helaas wordt dat niet altijd begrepen wat op zich normaal is. Wat niet normaal is, is de veroordeling en verwensingen die je naar je hoofd geslingerd krijgt. Deze stapelen zich op je toch al zware schuldgevoel en zelfhaat. Ze vergeten vaak dat je de keuze niet voor niets maakt. Hoe goed je het ook doet, je doet altijd iemand pijn en verdriet. Wat je ook doet, er zijn altijd verliezers.
Het spijt me te horen dat jij dit hebt moeten ervaren. In plaats van er voor iemand er zijn, vindt men het makkelijker om iemand af te schieten. Mijn medeleven en respect.
Ik wil haar niet veroordelen…..maar dat kost me erg veel moeite. Ja ik zal mezelf altijd wegcijferen om de kostbare maanden van rob zo fijn mogelijk te maken. Werken aan mezelf, uitrusten etc etc doe ik wel op een later tijdstip. Het moment dat iemand terminaal ziek wordt mag en kan je niet meer egoïstisch zijn, vind ik hoor. Ook hier wil ik niemand mee kwetsen, maar ik snap het werkelijkwaar niet. Hoe kan je je grote liefde in de steek laten omdat je er doorheen zit…. Ik begrijp dat echt niet. En ja alles wat je zegt is logisch, maar begrijpen zal ik zo iemand niet….. In en in triest dat Sander ( in dit geval zijn laatste maanden) nog zo,n intens verdriet moest meemaken, de dood voor ogen zien en je relatie kwijtraken wat een ongelofelijk verdriet.
Ik heb dat ook niet gedaan, dat weet je, maar het heeft mij echt, echt, echt heel veel gekost, meer dat ik op mijn weblog heb geschreven en meer dan de meeste mensen weten.
Je hoeft het niet te snappen, ik begrijp ook bepaalde dingen niet, maar weet dat het gebeurt en dat is dan voor mij voldoende. Het is wat anders om iedereen die wel die keuze maakt keihard door de mangel te halen, voor alles en nog wat uit te schelden. Dat heb jij niet gedaan, maar dat is wel wat op twitter en in fora gebeurd is en wat dan ook indirect gezegd wordt tegen iedereen die dan niet Lideweij is, geen boek heeft geschreven, maar noodgedwongen voor zichzelf moest kiezen, want ik geloof niet dat het een lichtzinnige beslissing is geweest.